Soorten ETF’s en hun unieke kenmerken

“Niet elke ETF gedraagt zich hetzelfde.” Achter de term ETF schuilen heel wat soorten ETF’s: klassieke (“long”) ETF’s, inverse en leveraged ETF’s, maar ook smart beta, grondstoffen-ETF’s, obligatie-ETF’s, dividend-ETF’s en meer.
In deze bijdrage ontdekt u hoe de belangrijkste types werken, wat het verschil is tussen fysiek en synthetisch en hoe u de juiste ETF kiest voor uw beleggingsportefeuille.

“ETF is geen strategie op zich. Het is enkel een verpakking.
De échte vraag is: wélke ETF en waarom in uw portefeuille?”

Inleiding: waarom beleggen in ETF’s?

ETF staat voor Exchange Traded Fund: een fonds dat u op de beurs koopt en verkoopt zoals een aandeel. De meeste ETF’s volgen een index (bijvoorbeeld een aandelen- of obligatie-index), waardoor u in één transactie een gespreide portefeuille koopt. Dat maakt ETF’s populair bij zowel beginners als ervaren beleggers.

Maar onder die paraplu bestaan er veel verschillende soorten ETF’s, met elk een andere doelstelling, structuur en risicoprofiel. Een klassieke wereld-ETF is iets totaal anders dan een 3× leveraged ETF op een technologie-index of een synthetische ETF op grondstoffen.

Wie de verschillen niet kent, loopt het risico
een product te gebruiken dat niet past bij zijn of haar risicotolerantie!

Klassieke ETF’s: de basis

Een klassieke ETF (ook “long ETF” genoemd) volgt een index zo goed mogelijk 1-op-1. Stijgt de onderliggende index met 1%, dan stijgt de ETF typisch ook ongeveer 1% (minus kosten).

Kenmerken van klassieke ETF’s

• Doel: de index zo nauwkeurig mogelijk volgen, niet verslaan.
• Kosten: doorgaans lage beheerskosten (TER) en relatief lage transactiekosten.
• Transparantie: de onderliggende posities zijn meestal dagelijks zichtbaar.
• Risico: gelijkend op de onderliggende markt of sector.
• Horizont: geschikt voor langetermijnbeleggen, core van een portefeuille.

Voorbeelden van klassieke ETF’s:

• Wereldwijde aandelen (bijv. MSCI World, ACWI)
• Regionale indices (Europa, VS, opkomende markten)
• Sector-ETF’s (technologie, gezondheidszorg, energie)
• Breed gespreide obligatie-ETF’s

Inverse ETF’s: inspelen op dalende markten

Inverse ETF’s geven het omgekeerde rendement van een index. Daalt een index met -1%, dan stijgt een 1× inverse ETF met ongeveer +1%. Dat gebeurt via derivaten en swaps, niet door effectief “short” te gaan in de klassieke zin.

Wanneer worden inverse ETF’s gebruikt?

• Bescherming van een aandelenportefeuille tijdens duidelijke neerwaartse trends.
• Korte-termijnspeculatie op dalingen van een index of sector.
• Als tactisch instrument in een actieve tradingaanpak.

Leveraged ETF’s: 2× of 3× hefboom

Leveraged ETF’s gebruiken hefboom (bijvoorbeeld 2× of 3×) om de dagelijkse beweging van een index te versterken. Stijgt de index met 1%, dan probeert een 2× leveraged ETF ongeveer +2% te realiseren; daalt de index met 1%, dan wordt het ongeveer -2%.

Type ETF	Index +1%	Index -1%	Typisch gebruik
Klassieke ETF	+1%	-1%	Core, langetermijn
1× inverse ETF	-1%	+1%	Bescherming, short-term
2× leveraged ETF	+2%	-2%	Actieve trading, trends

Risico’s van leveraged ETF’s

• Dagelijkse reset: de hefboom wordt elke dag opnieuw ingesteld; op langere termijn ontstaat compounding, wat fors kan afwijken van “index × hefboom”.
• Hoge volatiliteit: bewegingen worden uitvergroot – in beide richtingen.
• Niet geschikt als kernpositie voor defensieve of passieve beleggers.

Leveraged en inverse ETF’s horen eerder thuis bij actieve traders met een duidelijk plan, bijvoorbeeld in combinatie met technische analyse en trendvolgende strategieën.

Structuur: fysiek vs. synthetische ETF’s

Niet elke ETF bezit de onderliggende aandelen of obligaties. Er zijn twee belangrijke structuren: fysieke ETF’s en synthetische ETF’s.

Fysiek gerepliceerde ETF’s

• Volledige replicatie: de ETF koopt alle effecten uit de index.
• Sampling: de ETF koopt een representatieve subset om kosten te drukken.
• Voordeel: transparant en intuïtief; u weet wat er in het fonds zit.

Synthetische ETF’s

Synthetische ETF’s volgen de index via derivaten en swaps met een tegenpartij (meestal een bank). De ETF houdt een zogenoemd collateral-mandje aan als onderpand.

• Voordeel: nauwkeurige tracking, ook bij lastige of illiquide markten.
• Nadeel: afhankelijk van de kredietwaardigheid van de tegenpartij, complexer om te begrijpen.
• Collateral: kan bestaan uit cash of uit een mandje aandelen.

Andere belangrijke soorten ETF’s

Smart beta & factor-ETF’s

Smart beta- of factor-ETF’s volgen geen klassieke marktkapitaal-gewogen index, maar selecteren aandelen op basis van bepaalde factoren, zoals:

• Value: relatief “goedkope” aandelen.
• Growth: groeiaandelen met hogere winstgroei.
• Momentum: aandelen die de voorbije periode beter presteerden dan de markt.
• Quality: sterke balansen, stabiele winsten.
• Low volatility: aandelen met lagere koersschommelingen.
• Dividend: focus op stabiele of groeiende dividenden.

Voor actieve beleggers en gebruikers van relatieve sterkte kunnen momentum- of quality-ETF’s een interessante bouwsteen zijn binnen een thema of sector.

Equal-weight ETF’s

De meeste indices zijn market cap-gewogen: grote bedrijven wegen zwaarder door. Een equal-weight ETF geeft elk aandeel hetzelfde gewicht.

• Voordeel: meer spreiding, minder afhankelijk van enkele megacaps.
• Nadeel: hogere omloopsnelheid en transactiekosten door frequente herbalancering.

Grondstoffen-ETF’s & ETC’s

Via grondstoffen-ETF’s en ETC’s (Exchange Traded Commodities) kunt u blootstelling krijgen aan goud, zilver, olie, industriële metalen of landbouwgrondstoffen. Ze gebruiken meestal futures en derivaten.

• Let op het verschil tussen ETF en ETC: juridisch en fiscaal kan dit anders behandeld worden.
• Rollkosten van futures kunnen op lange termijn rendement aantasten.
• Niet elke goudtracker is 100% fysiek metaal-gedekt – lees de documentatie.

Obligatie-ETF’s

Obligatie-ETF’s bieden spreiding in staats- of bedrijfsobligaties, met verschillende looptijden en kredietratings.

• Segmenten: staatsobligaties, investment grade, high yield, opkomende landen, inflation-linked.
• Duur (duration): bepaalt de gevoeligheid voor renteveranderingen.
• Rol in portefeuille: stabiliteit, inkomsten, diversificatie t.o.v. aandelen.

Dividend- & covered-call ETF’s

Dividend-ETF’s focussen op bedrijven met stabiele of stijgende dividendstromen. Covered-call ETF’s schrijven (verkopen) callopties op hun aandelenportefeuille om extra premie binnen te halen.

• Voordeel: regelmatige cashflows via dividend en/of optiepremies.
• Nadeel: in sterke bullmarkten wordt een deel van het opwaartse potentieel afgedekt.

Volatility-ETF’s

Volatility-ETF’s volgen vaak VIX-futures of gelijkaardige volatiliteitsindices. Ze kunnen gebruikt worden om in te spelen op stijgende onzekerheid in de markt.

Hoe kiest u de juiste ETF?

Bij het selecteren van een ETF is het nuttig om een eenvoudig stappenplan te volgen. In TransStock kunt u deze criteria rechtstreeks in de screener en grafieken verwerken.

1. Bepaal uw doel: lange termijn groei, inkomen, bescherming, speculatie, thematisch beleggen…
2. Kies het type ETF: klassiek voor de kern; inverse/leveraged enkel voor tactische toepassingen.
3. Bekijk de structuur: fysiek of synthetisch, cash- of aandelen-collateral.
4. Controleer kosten: TER, spread, tracking error.
5. Let op risico’s: hefboom, dagreset, tegenpartijrisico, concentratierisico.
6. Domicilie & fiscaliteit: UCITS, bronbelasting op dividend, rapportering.

Mini-FAQ over soorten ETF’s

Waarom wijkt de performance van leveraged en inverse ETF’s af?

Leveraged en inverse ETF’s worden dagelijks geherbalanceerd. Door die dagelijkse compounding kan de uiteindelijke performance sterk afwijken van het simpele idee “index × hefboom” over meerdere weken of maanden. Hoe volatieler de markt, hoe groter die afwijking. Daarom zijn deze ETF’s vooral geschikt voor korte-termijntactiek, niet als buy-and-hold.

Wanneer kies ik voor een synthetische ETF?

Een synthetische ETF kan interessant zijn wanneer de onderliggende markt moeilijk of duur te repliceren is, bijvoorbeeld bij bepaalde opkomende markten of grondstoffenindices. Via swaps kan zo’n ETF de index vaak nauwkeuriger volgen dan een fysiek fonds. Daar staat tegenover dat u extra tegenpartijrisico toevoegt. Voor kernposities gaat de voorkeur meestal naar fysiek gerepliceerde ETF’s, en synthetisch eerder voor niches.

Hoe beoordeel ik de kwaliteit van de collateral?

Bekijk in de documentatie (KIID/PRIIPs) welke collateral de ETF aanhoudt. Cash-collateral beperkt koersschommelingen in het onderpand en wordt vaak als conservatiever gezien. Bestaat de collateral uit een aandelenmandje, let dan op de kwaliteit en spreiding van die aandelen en op de mate van overcollateralisation (onderpand > 100%). Een sterke, gediversifieerde collateralstructuur verlaagt het tegenpartijrisico.

Zijn equal-weight ETF’s beter dan market cap-gewogen ETF’s?

Equal-weight ETF’s zijn niet automatisch “beter”, ze gedragen zich gewoon anders. In brede herstelmarkten en value-cycli kunnen ze het vaak beter doen doordat middelgrote en kleinere aandelen meer gewicht krijgen. In megacap-gedreven bullmarkten presteren market cap-gewogen indices vaak sterker. Houd er ook rekening mee dat equal-weight ETF’s vaker herbalanceren en daardoor hogere kosten kunnen hebben.

Wanneer gebruik ik smart beta- of factor-ETF’s?

Smart beta- en factor-ETF’s (bijv. value, quality, momentum, low volatility, dividend) zijn ideaal als satellites rond een brede kernpositie in klassieke ETF’s. U kunt er gerichter mee inspelen op marktfases, bijvoorbeeld quality/low vol in defensieve periodes en momentum/value in offensievere fases. Gebruik ze bij voorkeur met een duidelijk plan en opvolging in portefeuillebeheersoftware zoals Transfolio.

Welke kosten zijn er buiten de TER?

De TER toont enkel de lopende fondskosten. Daarnaast betaalt u nog de spread tussen bied- en laatkoers, eventuele brokerkosten, en onrechtstreekse kosten zoals tracking error, rollkosten bij grondstoffen-ETF’s en replicatiekosten bij synthetische structuren. Voor een eerlijke vergelijking kijkt u dus naar TER + spread + trackinggedrag, niet alleen naar één getal.

Welke ETF’s zijn geschikt voor beginners?

Als beginner blijft u best bij klassieke, fysiek gerepliceerde, breed gespreide ETF’s (bijvoorbeeld wereldwijde aandelen of een mix van aandelen/obligaties). Hefboom- en inverse ETF’s zijn eerder voor actieve traders. Een rustig vertrekpunt vindt u op deze pagina “Beleggen voor beginners”

Waar leer ik de basis van beleggen en ETF-strategieën?

Wilt u eerst de fundamentele begrippen rond risico, spreiding, tijdshorizon en strategie onder de knie krijgen, dan vindt u een gestructureerd overzicht op “Leren beleggen”. Daar leest u hoe ETF’s passen in een bredere aanpak, en hoe u stap voor stap een portefeuilleplan opstelt voordat u producten kiest.

Conclusie

ETF’s zijn een handige en flexibele manier om te beleggen, maar “ETF” is geen uniforme categorie. Er zijn klassieke ETF’s die uitstekend dienen als kern van een portefeuille, maar ook inverse en leveraged ETF’s die eerder thuishoren bij actieve traders. Daarbovenop bestaan er smart beta-, grondstoffen-, obligatie- en dividend-ETF’s die specifieke rollen kunnen invullen.

Door het verschil te begrijpen tussen fysieke en synthetische ETF’s, tussen hefboomproducten en klassieke trackers en tussen de diverse factor- en thematische ETF’s, maakt u bewustere keuzes. In combinatie met een duidelijk plan voor portefeuillebeheer en risicomanagement worden ETF’s dan een krachtige bouwsteen in plaats van een zwarte doos.

Tags: ETF's, soorten ETF's, types ETF's, klassieke ETF's, inverse ETF's, leveraged ETF's, synthetische ETF's, fysiek gerepliceerde ETF's, smart beta, factor-ETF's, grondstoffen ETF's, obligatie ETF's, dividend ETF's, covered-call ETF's, volatility ETF's, portefeuillebeheer, risico management, beleggen in ETF's